Қазіргі уақытта нашақорлық проблемасы әлемдік қоғамдастықта өзекті болып қалып отыр, соның салдарынан жастар арасында есірткіні пайдалану жағдайы аса алаңдаушылық туғызады.
Есірткіге тәуелділік қаупі, құбылыстар сияқты, сондай – ақ есірткі заттарының тізбесі үнемі өзгеріп отырады, "синтетикалық есірткілер" деп аталатын, сондай-ақ дәстүрлі болған есірткілердің ұлттық түрлері қолданылады, оларға бірінші кезекте қарасора және оның барлық туындылары жатады. Өкінішке орай, жастар санының белгілі бір бөлігі психобелсенді заттарды қолдануға бейім. ШҚО бойынша наркологиялық статистика: Шығыс Қазақстан облысы бойынша дәрігер-наркологтардың бақылауымен 14-тен 28 жасқа дейінгі жастардың ішінен барлық психобелсенді заттарды пайдалану – 2186, оның ішінде 0 – ден 14 жасқа дейінгі балалар – 27, 15-тен 17 жасқа дейінгі жасөспірімдер-190.
Психоактивті заттарды қолдану себептері:
1. Жеке тұлғаның түрі және спиртті немесе есірткіні қабылдауда ерекше сезім іздеумен өзін жүзеге асыратын жасөспірімнің психикалық бұзылуларына бейімділік.
2. Психопатия-бұл жасөспірім тұлғасының дисгармониялық қалыптасуына алып келетін және оның қоғамға бейімделуін бұзатын дұрыс емес мінез-құлық (мінезді аномалия). Темекі шегу, алкоголь қабылдау, жүкті әйелдің дәрілік заттары маңызды, бұл құрсақішілік даму кезеңінде ұрыққа теріс әсер етеді. Бұған баланың миына, ОЖЖ ауруларына, бала өмірінің алғашқы 1-3 жылында ұзақ ауыр өтетін аурулар да жатады.
3. Анамнезінде балада бас сүйек-ми жарақаттары, сондай-ақ тәрбиенің жеткіліксіздігі маңызды.
Тәрбие факторлары: баланы қоғамдағы ата-аналардың қалыпты мінез-құлқын көретін қолайлы отбасында тәрбиелеу кезінде балада барабар рухани-адамгершілік ұстаным қалыптасады. Алкоголь және есірткілік тәуелділіктің қосымша факторларына теріс сыртқы әсерге қарсы әрекет етуге әрдайым қабілетті емес, белгісіз жасөспірім тұлға жатады.
Жасөспірімдік өзгерістер: жасөспірімдерде өзіне және өзінің мінез-құлқына сын дамымаған. Жасөспірімдердің мінез-құлықтық топтық нормалары мен үлкендерге еліктеу ниеті дамыған.
Әлеуметтік себептер: алкоголь мен есірткіні қабылдаудың басталуы жасөспірімдер тобының мінез — құлықтық ерекшеліктеріне пубертат жасына байланысты ықпал етеді; бос уақытта жұмыспен қамтылу мен қызығушылықтың болмауы - қосымша қауіп факторы; ата-аналар тарапынан назар аударудың жеткіліксіздігі-басты себеп.
Есірткі ерекше болып көріну факторы сияқты
Жасөспірімдік жас кезеңі үшін бөтен әсерге бейімділік тән, ал тәуекел тобындағы жасөспірімдерге теріс ықпал тез әсер етеді. Жастар мен кәмелетке толмағандардың психикалық белсенді заттарды қолдануының алдын алу үшін:
Бастапқы алдын алу бағдарламаларын іске асыру халықтың негізгі әлеуметтік індеттерге, бірінші кезекте ПБЗ-ға тәуелділігін қоса алғанда, тартуға психологиялық тұрақтылығын арттырады және халықтың наркологиялық көмекке жүгінулерінің санын, сондай-ақ оларды тексеру мен емдеуге арналған шығындарды азайтады.
«ШҚ ОПД» КМҚК психиатр-нарколог дәрігері Казачек З.В.
