«Мектеп жасындағы балалардағы жарақаттың алдын алу»
«Өскемен қаласының №1 емханасы» ШЖҚ КМК
фельдшері Батурина Ирина Эдуардовна
Жарақат (зақым) деп баланың ағзасына тіндердің анатомиялық тұтастығын бұзатын және олардағы физиологиялық үдерістерді бұзатын сыртқы ортаның қандай да бір факторының кенеттен әсер ету нәтижесі деп аталады. Осыған ұқсас жағдайларда әр түрлі жастағы балалар арасында қайталанатын зақымданулар, балалар жарақаттануы ұғымына кіреді.
Зақымданудың пайда болу себептері мен жағдайларына байланысты балалар жарақаттануының келесі түрлері ажыратылады:
Балалардың тұрмыстық жарақаттануы зақымданулар арасында бірінші орынға ие және 70 — 75% құрайды.
Тұрмыстық жарақаттануға балалардың пәтерде, дәлізде, баспалдақ алаңында, үй ауласында және т. б. болған кезінде алған зақымданулар жатады. Емшектегі балаларда барлық зақымданулардың үштен бірі күйіктер және 20 % — ға жуығы сынықтар құрайды. Тұрмыстағы жазатайым оқиғалардың алдын алу баланы күтетін ересектерге байланысты. Күтімді дұрыс ұйымдастыру, қоршаған ортаның қолайлы жағдайлары тұрмыстық жарақаттың алдын алудың маңызды факторлары болып табылады.
Мектеп жасына дейінгі балалардың тұрмыстық жарақаттары негізінен құлағанда, түрлі заттарға ұрғанда туындайды. Баланың өмірлік тәжірибесінің ұлғаюына байланысты күйіктер саны азаяды. Бұл жастағы күйіктер ересектердің нашар қадағалауы мен ұқыпсыздығынан туындайды. Бұл жас тобындағы жарақаттардың алдын алу ересек адамдардың тұрмыстағы қарапайым қауіпсіздік ережелерін сақтауына байланысты (сіріңкелерді, улы сұйықтықтарды дұрыс сақтау, кір жуу кезінде электр құралдарын, ыстық сұйықтықты ыдыстарды абайлап қолдану және т. б.). Мектеп жасындағы балаларда тұрмыстық жарақатпен қатар көше жарақатының жиілігі арта бастайды.
Көшедегі көліктік емес жарақаттар көбінесе балалардың көшедегі тәртіп ережелерін сақтамауына байланысты. Жарақаттанудың осы түрінің алдын алу мақсатында балалардың бос уақытын дұрыс ұйымдастыру, мектепте ұзартылған күн бөлмелерін, балалар бөлмелері мен үй басқармаларының жанындағы алаңдарды, клубтардың, пионерлер үйлерінің жанындағы балалар бөлімшелерін және т. б. кеңінен пайдалану қажет.
Көшедегі көлік жарақаты ең ауыр болып табылады және қалалар мен кенттердің жолдарындағы қозғалыс қарқындылығының артуына байланысты төмендеу үрдісі жоқ. Жарақат, әдетте, баланың мүгедектігіне немесе тіпті өлуіне әкеп соқтыруы мүмкін аралас және көптеген зақымданулармен бірге жүреді. Балалардың көлік жарақаттануының негізгі себептері: балалардың қадағалаусыздығы, балалардың көше қозғалысы ережелерін білмеуі және сақтамауы, кейде көлік жүргізушілерінің қозғалыс ережелерін сақтамауы, көшенің жүру бөлігінде ойнауы және т. б. болып табылады. Осы ең ауыр зақымданулардың алдын алу мақсатында мектеп жасына дейінгі және мектеп жасындағы балалар арасында көше қозғалысы ережелерін зерделеу бойынша арнайы сабақтар өткізу, саябақтар жанында балалар автодромдарын кеңінен ұйымдастыру, ата-аналар, мұғалімдер, балабақша тәрбиешілері арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу қажет.
Мектеп травматизмі: оқушылар арасында зақымдардың 80% - ы өзгерістер кезінде орын алады. Олар негізінен тәртіп ережелерін бұзумен байланысты, сондықтан мұғалімдер тарапынан үзіліс кезінде оқушыларды қадағалауды күшейту мектепте пайда болатын жазатайым оқиғалардың алдын алудың негізгі тәсілі болып табылады.
Дене шынықтыру сабақтары кезінде болатын жазатайым оқиғалар ерекше назар аударуды талап етеді, өйткені бұл жарақаттардың туындауында "сақтандырудың" жеткіліксіз ұйымы, әсіресе снарядтарда және секіру кезінде үлкен рөл атқарады. Дене шынықтыру сабақтары мен мектептерде жарақат алудың алдын алу үшін балаларды құлау ережелеріне үйрету, гимнастикалық жаттығулар кезінде "сақтандыруды" ұйымдастыру, жас топтарын ескере отырып, мектептерді сапалы спорттық құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету, дене шынықтыру үй-жайларын ұстау қажет.
Көшеде, аулада ұйымдастырылған спорттық сабақтарда зақымданудың алдын алу үшін футбол, волейбол, хоккей ойнауға, конькимен сырғанауға арналған балалар орындарының санын көбейту қажет.
Мектептің оқу жоспарында барлық сынып оқушыларын еңбекке баулу қарастырылған. Оқушылардың еңбек қауіпсіздігін арттыру мақсатында Құрал-жабдықтар мен құралдардың жарамдылығына қамқорлық жасау, олармен дұрыс жұмыс істеуге үйрету, оқу-өндірістік жарақаттануды болдырмайтын дағдыларды қалыптастыру қажет.
Басқа да жарақат түрлері арасында жарылыс қаупі бар заттармен манипуляция салдарынан болатын жазатайым оқиғалар туралы айту керек.
Балалар жарақаттануының алдын алу бойынша үлкен жұмыспен қатар балаларға мамандандырылған стационарлық және амбулаторлық көмек жасау жолымен травматологиялық көмекті ұйымдастыруды дамыту және жетілдіру қажет.
Орындаған: «Өскемен қаласының №1 емханасы» ШЖҚ КМК
фельдшері Батурина Ирина Эдуардовна
Келісілді: №2 УПҚ меңгерушісі А.И.Суханова